Zoals we in eerdere artikels reeds besproken hebben, is een nutritionele screening tijdens de jaarlijkse gezondheidscheck belangrijk. Bij de nutritionele screening horen 2 luiken: een basis screening en een uitgebreide screening indien nodig. De basis nutritionele screening omvat vragen omtrent levensstijl en activiteitsniveau, voedingsgeschiedenis (type, hoeveelheid voeding, snacks etc.) en het bepalen van de lichaamsscore (Body Condition Score BCS en Muscle Condition Score MCS). Van zodra er één of meerdere nutritionele risicofactor(en) worden geïdentificeerd, wordt een uitgebreide voedingsbeoordeling aanbevolen. Andere risicofactoren zijn afwijkingen aan het gebit, het skelet, de huid-of vachtkwaliteit, de diagnose van bepaalde ziekten of een afwijkende fecale score en of defecatiegedrag en dus regelmatig diarree of constipatie. We gaan in dit artikel dieper in op de literatuur over de fecale score.

Waarom?

Er zijn meerdere klinische scoring systemen die ontwikkeld zijn om de ernst van een ziekte of het verloop van een ziekte te monitoren. Om chronische gastro-intestinale problemen op te volgen, wordt regelmatig gebruik gemaakt van de fecale score, vooral in de humane geneeskunde. Diarree kent ook een hoge prevalentie bij honden met een andere ziekte, de opvolging van de stoelgang kan hierbij dus ook een meerwaarde zijn. Een fecale score kan eveneens helpen in de beoordeling van de huidige voeding. Wanneer de score afwijkend is, dan moet er meer informatie ingewonnen worden i.v.m. de voeding en is een uitgebreide screening aangewezen. Een fecale score toekennen is gemakkelijk en is goedkoop, maar enige ervarenheid verhoogt wel de correcte inschatting van de fecale scores. In verschillende studies werd aangegeven dat éénzelfde persoon best de opvolging doet, om geen misverstanden te voorkomen tussen dierenartsen en assistenten onderling. Vaak moet de eigenaar erop vertrouwd worden een fecale score te geven, dan kan een duidelijke omschrijving en kunnen duidelijke figuren helpen. (Cavett et al., 2021,Jergens et al. 2003, Allenspach et al. 2007, Rakha et al. 2015).

De 3 C's

De gemakkelijkste manier voor klanten om een normale stoelgang te spotten is aan de hand van de '3C's': consequent, compact en chocoladekleurig. Hierbij wordt rekening gehouden met de frequentie van stoelgang maken, de vorm van de stoelgang en de kleur.

Consequent – de eigenaar weet hoe regelmatig de hond stoelgang maakt. Als dit verandert van 3 keer per dag naar slechts één keer, kan dit een teken zijn. De meeste honden maken 2x per dag stoelgang.

Compact - gezonde hondenontlasting is stevig en compact en behoudt zijn vorm na het oprapen. Voor het luikje "compact" is het scoresysteem een heel goed hulpmiddel. Abnormale stoelgang is aan de ene kant van de scoreschaal hard, kiezelachtig en moeilijk uit te scheiden. Dit kan een teken van constipatie zijn, mogelijk door uitdroging, te veel of te weinig vezels en/of te weinig beweging. Er kunnen echter ook andere redenen zijn, dus een veterinair advies inwinnen is altijd nodig. De andere kant van de schaal, extreem losse ontlasting of diarree zijn ook tekenen van een verstoorde spijsvertering en de differentiaal diagnose hiervoor is ook talrijk.

Chocoladekleurig - Melkchocolade is de ideale kleur, maar alles in het bruine spectrum is ook goed. Iets anders dan dit kan een reden tot bezorgdheid zijn. (Waltham)

Verschillende scoring-systemen

Verschillende fecale scoring systemen worden gebruikt in klinische onderzoeken, zowel om hondenvoeding te beoordelen als om intestinale gezondheid te beoordelen. Er kan dan gekeken worden naar consistentie, vocht, volume, kleur en geur. (Nery et al., 2010)(Araújo et al., 2018)

Twee systemen worden het meest gebruikt: Eén ontwikkeld door Nestlé Purina® Company en één ontwikkeld door The Waltham Petcare Science Institute. Beide zijn beschikbaar voor het publiek en bevatten zowel geschreven omschrijvingen als foto's. De systemen zijn gebaseerd op visuele en tactiele beoordeling van de stoelgang zoals kleur, consistentie, vorm, vochtgehalte, residu, manier van defecatie. Beide systemen werken even goed. De systemen houden echter geen rekening met bloed in de stoelgang of met overtollige aanwezigheid van mucus. De systemen kunnen dus nog worden verbeterd.

Purina werkt met een 7 punts-schaal en wordt door verschillende studies gebruikt(Iennarella-Servantez, 2017, Gagné et al., 2013, Lappin et al., 2022 ,Nybroe et al., 2016). Waltham met een 5 punts schaal waarbij ook 0.5 punten worden toegekend, wordt ook door verschillende onderzoeken gebruikt (El-Wahab, Meyer, et al., 2021, Gagné et al., 2013, Félix et al., 2013,El-Wahab et al., 2022)

Score 2 wordt bij beide systemen als optimaal gezien. Sommige studies gebruiken hun eigen scoring systeem (Kahraman & İnal, 2021)waarbij ook bloed of mucus worden beoordeeld. (Jergens et al., 2003, Lappin et al., 2022)In sommige studies wordt ook gebruik gemaakt van pH van de stoelgang, vetzurenanalyse, SCFA bepaling, chemische analyse, microbioomanalyse (El-Wahab et al., 2022) om meer informatie te verkrijgen omtrent de stoelgang.

Enkele interessante studies die gebruik maken van fecale scores en hun conclusies

Voorkomen en rasverschillen

• De stoelgangsscore die het minst voorkomt bij een steekproef binnen de gezonde honden zijn harde en droge faeces. (Cavett et al., 2021)
• Grote hondenrassen hebben vaker een hogere vochthoeveelheid in hun stoelgang en een minder goede stoelgansscore, maar er zijn rasverschillen. Lichaamsgewicht is dus niet de enige reden. Grote honden zijn zowel gevoeliger aan zetmeel dan aan eiwit. De reden waarom grote honden gevoeliger zijn is niet duidelijk. Hypotheses zijn: omdat ze een langere transittijd vertonen ter hoogte van het colon, hogere colon permeabiliteit, groter colonvolume of hogere fermentatie- activiteit. Eiwit en zetmeel kunnen onverteerd in het colon terecht komen en daar een grotere biomassa en fermentatie veroorzaken, samen met een hogere osmotische druk en dus bijgevolg meer water in de stoelgang. (Goudez et al., 2011,Meyer et al., 1999).

Ingrediënten en voeding

• Stoelgang bevat soms meer droge stof wanneer honden een droge voeding eten in vergelijking met blikvoeding (Meyer et al., 1999). Er zijn ook studies die geen verschil waarnemen bij verandering van dieet.
• Fecale scores worden vaak gebruikt om uit te testen of bepaalde voedingsmiddelen gebruikt kunnen worden in de voeding van honden. Een studie toonde aan dat insectenmeel van "black soldier larven" een hele hoge verteerbaarheid vertoonde en dus een geschikt ingrediënt kan zijn in hondenvoeding. (El-Wahab, Meyer, et al., 2021,) Ook rogge kan een alternatieve koolhydratenbron zijn want wordt goed verteerd. (El-Wahab, Wilke, et al., 2021)Er moet rekening gehouden worden met ras- en individuele verschillen wanneer we voeding willen testen op geschiktheid voor de hond. Bij het samenstellen van een testpanel voor hondenvoer, moeten zwoel kleine als grote rassen en rassen met een gevoelig gastro-intestinaal stelsel, worden opgenomen. (Meyer et al., 1999)
• Voedingen gebaseerd op rauw vlees zijn erg verteerbaar en zorgen niet voor gastro-intestinale distress. De vleessoort beïnvloed de kwaliteit van de stoelgang, zo gaf varken score van 2.7 en paard een score van 1,2 op de 7-puntsschaal. Bij een runddieet zag men een hoog vetgehalte in de stoelgang, zonder dat de fecale score negatief werd beïnvloed (1,9) of de algemene vertering slechter was. De darmpermeabiliteit van honden op geëxtrudeerde voeding was groter, wat suggereert dat honden een betere intestinale barrière hebben bij een voeding gebaseerd op vers vlees. Verder onderzoek is hiernaar nodig. (Iennarella-Servantez, 2017)

• Stoelgangsvolume is hoger bij het voeren van droge brokken in vergelijking met het voeren van een huisbereide maaltijd. (Araújo et al., 2018)

• Zetmeel heeft een invloed op de kwaliteit van de stoelgang, voornamelijk bij grote rassen. Kleine rassen zijn geen goed studiemodel om ingrediënten te onderzoeken. Het toevoegen van zetmeel (aardappel of maïs) heeft geen invloed op kleine rassen maar aan 2,5% heeft het een onacceptabel effect bij grote honden. In reuzenschnauzers moest de studie met 7.4% zetmeeltoevoeging in droge stof zelfs gestopt worden ten gevolge van colitis, wat wees op een overfermentatie in het colon. De stoelgang was van slechtere kwaliteit met aardappelzetmeel in vergelijking met maïszetmeel. Ter conclusie : de hoeveelheid resistent zetmeel is een belangrijke factor voor goede stoelgangskwaliteit, zeker in grote rassen.(Goudez et al., 2011)

• De verteerbaarheid en opneembarheid van eiwitten speelt een belangrijke rol in stoelganskwaliteit. Wanneer er eiwitten in het colon terechtkomen omdat de hond ze niet heeft kunnen absorberen, dan doet er zich fermentatie voor in het colon met een slechtere score tot gevolg. Een inclusie van MBM vlees kan zorgen voor een betere stoelgangsscore, er zijn echter veel kwaleitsvariaties qua vlees en wanneer er veel calcium aanwezig is, kan dit zorgen voor een te harde stoelgang. (El-Wahab et al., 2022)
• In sommige studies verandert de fecale score niet maar is er wel een verschil te vinden qua verteerbaarheid van de voeding of de vezels. Zo werd in 1 studie gevonden dat graanvrije brokvoeding minder verteerbaar is dan voedingen die graan bevatten, zonder effect te hebben op de consistentie van de stoelgang. (Kahraman & İnal, 2021)
• Een high fiber dieet ondersteunt acute dikke darm diarree (Lappin et al., 2022)

Opvolgen van ziektes

• De " canine IBD activity index " (CIBDAI) is duidelijk verschillend bij IBD patiënten vergeleken met gezonde patiënten. In dit scoring systeem kijkt men naar 1) activiteit 2) eetlust 3) braken 4) stoelgangsconsistentie 5) stoelgangsfrequentie 6) gewichtsverlies. Waarbij de consistentie wordt ingedeeld in 0 normaal, 1 een beetje zacht, aanwezig bloed of slijm 2 heel zacht 3 waterig en de frequentie in 0 normaal 1 licht verhoogd (2-3x per dag) 2 matig verhoogd (4-5x/d) 3 ernstig verhoogd (5x/dag) (Jergens et al., 2003)

Suppletie, pre en probiotica

• En betere fecale score en minder diarree wordt gezien bij het geven van synbiotica. (Gagné et al., 2013)
• Supplementatie van prebiotica zoals 0.095% FOS (en tot 0.5%) verlaagt de fecale pH en verbetert de fecale score (Félix et al., 2013), dit is echter dosisgerelateerd. Bij het geven van teveel FOS (tot 6% van de voeding), verslechtert de fecale score. (Félix et al., 2013, Twomey et al.2003)
• Een verandering in microbioom door bijvoorbeeld de suppletie van gistcelwanden (_Saccharomyces__cerevisiae_), leidt niet automatische tot een andere fecale score.(Middelbos et al., 2006)
• Er is ook niet altijd een link met de fecale score en gastro-intestinale problematieken zoals gastro-intestinale bloeding na prednisolone/clopidogrel therapie. (Whittemore et al., 2019)
• Lijnzaadslijmsuppletie (0.8%) verlaagt de vertering van vet en hogere fecale scores worden gezien in vergelijking met een controlegroep zonder toevoeging. De juiste dosering van lijnzaadslijm moet nog verder worden onderzocht. (Nybroe et al., 2016)
• Suppletie van probiotica zoals _Lactobacillus__acidophilus_ verbetert de fecale score en verbetert ook de hoeveelheid vocht in de stoelgang. Ook gezonde honden zonder gastro-intestinale problemen kunnen baat hebben bij deze probiotica omdat het de optimale balans onderhoudt ter hoogte van het intestinale microbioom.(Bruni et al., 2020)

Araújo, I. C. S., Furtado, A. P., Araújo, G. C. P., & Rocha, C. G. (2018). Effect of the diet of healthy dogs on clinical analysis and behavioral aspects. Arquivo Brasileiro de Medicina Veterinaria e Zootecnia, 70(3), 689–698. https://doi.org/10.1590/1678-4162-9558

AAHA.org

AAFCO

Beloshapka, A. N., de Godoy, M. R. C., Detweiler, K. B., Newcomb, M., Ellegård, K. H., Fahey, G. C., & Swanson, K. S. (2016). Apparent total tract macronutrient digestibility, fecal characteristics, and fecal fermentative end-product concentrations of healthy adult dogs fed bioprocessed soy protein. Journal of Animal Science, 94(9). https://doi.org/10.2527/jas.2016-0449

Bruni, N., Martello, E., Fusi, E., Meineri, G., & Giardini, A. (2020). Study of faecal parameters and body condition in dogs with a diet supplemented with Lactobacillus acidophilus D2/CSL (CECT 4529). Italian Journal of Animal Science, 19(1). https://doi.org/10.1080/1828051X.2020.1783378

Cavett, C. L., Tonero, M., Marks, S. L., Winston, J. A., Gilor, C., & Rudinsky, A. J. (2021). Consistency of faecal scoring using two canine faecal scoring systems. Journal of Small Animal Practice, 62(3), 167–173. https://doi.org/10.1111/jsap.13283

El-Wahab, A. A., Chuppava, B., Zeiger, A. L., Visscher, C., & Kamphues, J. (2022). Nutrient Digestibility and Fecal Quality in Beagle Dogs Fed Meat and Bone Meal Added to Dry Food. Veterinary Sciences, 9(4). https://doi.org/10.3390/vetsci9040164

El-Wahab, A. A., Meyer, L., Kölln, M., Chuppava, B., Wilke, V., Visscher, C., & Kamphues, J. (2021). Insect larvae meal (Hermetia illucens) as a sustainable protein source of canine food and its impacts on nutrient digestibility and fecal quality. Animals, 11(9). https://doi.org/10.3390/ani11092525

El-Wahab, A. A., Wilke, V., Grone, R., & Visscher, C. (2021). Nutrient digestibility of a vegetarian diet with or without the supplementation of feather meal and either corn meal, fermented rye or rye and its effect on fecal quality in dogs. Animals, 11(2), 1–12. https://doi.org/10.3390/ani11020496

Félix, A. P., Brito, C. M., Zanatta, C. P., Lima, D. C., Oliveira, S. G., & Maiorka, A. (2013). Supplementation of fructooligosaccharides (FOS) on faecal characteristics of adult dogs. Archives of Veterinary Science, 18(1). https://doi.org/10.5380/avs.v18i1.17776

Gagné, J. W., Wakshlag, J. J., Simpson, K. W., Dowd, S. E., Latchman, S., Brown, D. A., Brown, K., Swanson, K. S., & Fahey, G. C. (2013). Effects of a synbiotic on fecal quality, short-chain fatty acid concentrations, and the microbiome of healthy sled dogs. http://www.biomedcentral.com/1746-6148/9/246

Goudez, R., Weber, M., Biourge, V., & Nguyen, P. (2011). Influence of different levels and sources of resistant starch on faecal quality of dogs of various body sizes. The British Journal of Nutrition, 106 Suppl 1. https://doi.org/10.1017/s0007114511003345

Iennarella-Servantez, C. A. (2017). Evaluation of raw meat diets on macronutrient digestibility, fecal output, microbial presence, and general health status in domestic dogs. ProQuest Dissertations and Theses.

Jergens, A. E., Schreiner, C. A., Frank, D. E., Niyo, Y., Ahrens, F. E., Eckersall, P. D., Benson, T. J., & Evans, R. (2003). A Scoring Index for Disease Activity in Canine Inflammatory Bowel Disease. Journal of Veterinary Internal Medicine, 17(3), 291–297. https://doi.org/10.1111/j.1939-1676.2003.tb02450.x

Kahraman, O., & İnal, F. (2021). Comparison of digestibility parameters of commercial dry dog foods with different contents. Arquivo Brasileiro de Medicina Veterinaria e Zootecnia, 73(2), 469–476. https://doi.org/10.1590/1678-4162-12167

Lappin, M. R., Zug, A., Hovenga, C., Gagne, J., & Cross, E. (2022). Efficacy of feeding a diet containing a high concentration of mixed fiber sources for management of acute large bowel diarrhea in dogs in shelters. Journal of Veterinary Internal Medicine, 36(2), 488–492. https://doi.org/10.1111/jvim.16360

Meyer, H., Zentek, J., Habernoll, H., & Maskell, I. (1999). Digestibility and Compatibility of Mixed Diets and Faecal Consistency in Different Breeds of Dog. In J. Vet. Med. A (Vol. 46).

Middelbos, I. S., Karr-Lilienthal, L. K., Godoy, M. R., & Fahey, G. C. (2006). Effects of supplementation of spray-dried yeast cell wall (Saccharomyces cerevisiae) on food intake, fecal microbial populations, fecal characteristics, and white blood cell counts in ileal-cannulated dogs. Compendium on Continuing Education for the Practicing Veterinarian, 28(4 SUPPL.).

Moxham, G. Waltham feces scoring system—A tool for veterinarians and pet owners: How does your pet rate. Walth. Focus 2001,11, 24–25.

Nery, J., Biourge, V., Tournier, C., Leray, V., Martin, L., Dumon, H., & Nguyen, P. (2010). Influence of dietary protein content and source on fecal quality, electrolyte concentrations, and osmolarity, and digestibility in dogs differing in body size. Journal of Animal Science, 88(1), 159–169. https://doi.org/10.2527/jas.2008-1666

Nybroe, S., Astrup, A., & Bjørnvad, C. R. (2016). Dietary supplementation with flaxseed mucilage alone or in combination with calcium in dogs: Effects on apparent digestibility of fat and energy and fecal characteristics. International Journal of Obesity, 40(12). https://doi.org/10.1038/ijo.2016.139

Purina Fecal Score Chart 2019

Whittemore, J. C., Mooney, A. P., Price, J. M., & Thomason, J. (2019). Gastrointestinal changes in healthy dogs receiving sustained clopidogrel, prednisone, or combination therapy. Journal of Veterinary Internal Medicine, 33(2).

Waltham https://www.waltham.com/news-events/nutrition/why-monitor-your-dogs-faeces